Misdaad tijdens de Engelse Reformatie
De gebochelde speurder
De laatste jaren duiken de historische thrillers van C.J. Sansom geregeld in de Vlaamse boekhandels op. Van de Matthew Shardlake-reeks, die tot nu toe vijf titels telt, zijn er ook al enkele vertaald in het Nederlands.
De verhalen spelen zich af in het 16de-eeuwse Engeland, tijdens de regering van Henry VIII. Het protestantisme, dat een groot deel van Europa overspoelde, werd door Henry handig aangewend in zijn eigen voordeel: hij stichtte de Anglicaanse Kerk die zich afscheurde van Rome. Dat maakte het mogelijk om te scheiden van zijn eerste vrouw en te trouwen met Anne Boleyn. De Engelse koning werd immers hoofd van de Anglicaanse Kerk. Ongetwijfeld kon dit op steun rekenen van een aantal oprechte protestanten, zoals de (fictieve) hoofdpersoon Matthew Shardlake. Hij is advocaat en vertrouweling van Lord Thomas Cromwell, de voornaamste architect van de Reformatie. Door zijn misvormde gestalte – hij heeft een bochel – is Shardlake een outsider; zijn scherpzinnigheid maakt dat hij door Cromwell als ‘speurneus’ wordt ingezet.
In het eerste deel van de reeks schetst Sansom – doctor in de geschiedenis – de politieke en religieuze troebelen in 1537. Een belangrijk aspect van de Reformatie was de afschaffing van de katholieke kloosters en de ontmanteling van kerken. Voor de geestelijken werd doorgaans een regeling getroffen. Dit proces, de zgn. ‘Dissolution’ is de achtergrond (en geeft meteen ook de titel) van het eerste deel.
Matthew Shardlake wordt erop uit gestuurd om de moord op een commissioner, een gevolmachtigde, te onderzoeken. Deze gevolmachtigden moesten de katholieke kloosteroversten ertoe overhalen om zonder verzet hun eigendommen over te dragen aan de staat. Ene commissioner Singleton wordt vermoord tijdens een opdracht en Shardlake trekt naar het klooster in kwestie om de zaak te onderzoeken. Er vallen nog meer doden eer hij de oplossing vindt.
In de volgende delen werkt hij zowel aan eigen rechtszaken als aan de oplossing van heikele kwesties in opdracht van Cromwell of van diens opvolger aartsbisschop Cranmer. In ‘Dark Fire’, ‘Sovereign’, ‘Revelation’ en ‘Heartstone’ treden ook historische figuren als Henry VIII en diens laatste echtgenote Catharine Parr op.
Sansom weet hoe hij een misdaadverhaal moet vertellen, maar zijn talent om de periode die hij beschrijft tot leven te brengen is veel opmerkelijker. Er zijn auteurs die spannender plots kunnen bedenken – soms neigt hij wat naar langdradigheid – maar hij brengt op een indrukwekkende manier ‘zijn’ periode tot leven. Door de manier waarop hij het Engeland van Henry VIII beschrijft, krijgt de lezer niet alleen een betere ‘kennis’ van die periode, maar ook een beter ‘aanvoelen’.
In een interview met The Guardian zegt Sansom zelf: “If I were to talk today with someone from the 16th century, they’d think I was mad, and probably heretical. That’s what’s so interesting about writing about the period: to comprehend it, you have to work your way into a totally different worldview.”
Het is – vanzelfsprekend – geen toeval dat veel van de beste schrijvers van historische thrillers professionele historici en/of journalisten zijn. Een vleugje couleur locale aanbrengen of wat wetenswaardigheden aaneenrijgen kan iedereen, maar niet iedereen is een deskundig gids in het vreemde land dat het verleden is.
interview: The Guardian